Kom op voor het meisje!

Steeds vaker gaat het over de meisje, de boek en de feest. Wat is er gebeurd met het lidwoord het?

Volgens onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam zou het heel goed kunnen dat het de komende eeuw uitsterft. Neeeeeeeeee. Nee. Dit kan niet. Kom op voor het meisje!  

EenVandaag maakte een item.

Fitniksen

Gisteren gespot in Tilburg:

Huh?

Les van Leen (4)

Elke dinsdag: les van Leen! In deze rubriek haak ik in op dagelijkse struikelblokken en vertel ik je hoe het wél moet.

Deze week: Kerst of kerst? 

De postbodes draaien overuren: kerstkaarten! Alleen schrijf je nou Kerst of kerst? En wat doen we met Nieuwjaar of nieuwjaar? Het is lastig, omdat verschillende instanties elkaar tegenspreken. Ik ga uit van de officiële spelling van het Groene Boekje.

Hoe het wél moet
De regel lijkt simpel: alle feestdagen worden met hoofdletters geschreven. Echter gaat dit alleen om officiële benamingen zoals Kerstmis, Nieuwjaar, Pasen en Werelddierendag. Andere benamingen zoals kerst, kerstfeest, nieuwjaarsdag, paasfeest en dierendag worden met kleine letters geschreven.  

Samenstellingen krijgen meestal een kleine letter: kerstavond, kerstvakantie, nieuwjaarsborrel, paashaas.

En hoe zit het dan met de goedheiligman? 

Je schrijft Sinterklaas (met hoofdletter)
- Als je de goedheiligman zelf bedoelt of als je de feestdag aanduidt
Sinterklaas is jarig.
Op 5 december vieren we Sinterklaas. 

Je schrijft sinterklaas (met kleine letter)
- Als je een persoon verkleed als Sinterklaas bedoelt
Haar zoontje zag vandaag twee sinterklazen.
Die sint die wij zagen, had geen staf bij zich. 

Succes! 

Struikelsteen

Belgen, je kunt er van vinden wat je wilt. Maar een sinaasappel een appelsien noemen en muskaatnoot gebruiken voor nootmuskaat is natuurlijk ge-ni-aal. Ze draaien eigenlijk alles om. Fauna en flora, zeker en vast, wetens en willens. 

De woorden die ze gebruiken zijn ook een stuk logischer dan de Nederlandse woorden. Een uitsmijter of portier noemen ze een buitenwipper, een punaise wordt een duimspijker genoemd en een open dag een opendeurdag. Alles wordt heel letterlijk genomen.

Nog een leuk weetje: onze zuiderburen praten over een struikelsteen ;-)

Voetballers en interviews (2)

Zondagavond zeven uur bij een gemiddeld gezin in Nederland: voetbal! Dit ritueel gaat meestal gepaard met een bord friet of chinees op schoot. Uit betrouwbare bron heb ik vernomen dat het bij de lokale frituur en chinees stormloopt rond half zeven, maar dat er na zevenen niemand meer te bekennen is.

Voor ons vrouwen is het spelletje wat minder interessant, maaaaaar.. daar is Kenneth Vermeer! Deze keeper van Feyenoord geeft zichzelf wat tijd om te bedenken wat hij zal antwoorden op al die lastige vragen.

En omdat ik er geen genoeg van kan krijgen: deel 2!

Alleen

Wim Daniëls, schrijver en taaladviseur. Gisteren te gast bij De Slimste Mens, waar hij een bijzondere zin liet zien. Door te spelen met taal, kun je tot prachtige ontdekkingen komen. Zijn ontdekking was de volgende: het woordje alleen kan op elke plaats in deze zin staan.

"Hij alleen zei dat hij van haar hield", "Hij zei alleen dat hij van haar hield", enzovoort.

Ik ben onder de indruk, jij ook? Probeer het maar! 

Les van Leen (3)

Elke dinsdag (dit keer iets te laat): les van Leen! In deze rubriek haak ik in op dagelijkse struikelblokken en vertel ik je hoe het wél moet.

Deze week: ten slotte of tenslotte? 

Ten slotte en tenslotte hebben een hele andere betekenis. Hetzelfde geldt voor ten minste en tenminste. Maar wanneer gebruik je nou welke?

Hoe het wél moet

Je gebruikt ten slotte

- als je 'tot slot' bedoelt 

Ze bedankte ten slotte alle vrijwilligers voor hun bijdrage.

Ten slotte wijzen wij u erop dat u zich kunt aanmelden bij de balie.   

Je gebruikt tenslotte

- als je 'per slot van rekening' of 'uiteindelijk' bedoelt 

Een BN'er is tenslotte ook maar een mens.

We zijn hier tenslotte om te winnen.

En dan: ten minste of tenminste? 

Je gebruikt ten minste 

- als je 'minstens', 'op z'n minst' of 'minimaal' bedoelt

Je moet ten minste 18 jaar zijn.

Voor deze baan moet je ten minste vijf jaar ervaring hebben. 

Je gebruikt tenminste

- als je 'althans' of 'in elk geval' bedoelt

Hij heeft tenminste zijn moeder nog. 

Ik ben niet heel sterk, maar ik kan tenminste mijn zusje optillen.  

Succes!

Het Groot Dictee der Nederlandse Taal

Voor alles de eerste keer, zo ook voor het Groot Dictee der Nederlandse Taal. Nooit gedurfd. Dit keer voelde ik me verplicht. 

Schaamte. Vooral schaamte overheerst. 32 fout. De weerman van het NOS Journaal had verdorie 13 fout. O, en de winnaar - student nota bene - had 7 fout.

Het Dictee (ja, met hoofdletter) schreef ik niet op papier. Foei, Marleen. Mijn Worddocument kleurde langzaam rood. Maar eerlijk als ik ben, liet ik alle fouten staan. 

Hebben jullie ooit gehoord van havelock, kasuaris en oeioeimachine? En wie verzint nu dat gillendekeukenmeidenvertoon en blankebabybilletjesprivilege aan elkaar geschreven worden? 

Trots ben ik op mijn goed gespelde ge-sms't (met dank aan deze post), in goeden doen en dicteeën. Ook mocht ik een krulletje zetten bij gribbelgrabbel, nochtans en rodelopergevoel.
  

Er valt nog genoeg te leren. Zelfs voor een fanatieke verbeteraar zoals ik. 

Jij e-readt en ik back-up

Don't worry! Vandaag geen moeilijk gedoe over 't kofschip en 't fokschaap. Wél een schema van 'nieuwe' werkwoorden in de Nederlandse taal. Over wiiën, ipadden en hashtaggen.

Onder het motto 'beter goed gejat dan slecht bedacht', bedankt: NIOW (http://www.niow.nl/blog/).

Werkwoord	Onvoltooid tegenwoordige tijd	Onvoltooid verleden tijd	Voltooid deelwoord
back-uppen	ik back-up, jij/hij back-upt	jij/hij back-upte	geback-upt
bloggen	ik blog, jij/hij blogt	jij/hij blogde	geblogd
chatten	ik chat, jij/hij chat	jij/hij chatte	gechat
chillen	ik chil, jij/hij chilt	jij/hij childe	gechild
connecten	ik connect, jij/hij connect	jij/hij connectte	geconnect
deleten	ik delete, jij/hij deletet	jij/hij deletete	gedeletet
downloaden	ik download, jij/hij downloadt	jij/hij downloadde	gedownload
e-mailen	ik e-mail, jij/hij e-mailt	jij/hij e-mailde	ge-e-maild
e-readen	ik e-read, jij/hij e-readt	jij/hij e-readde	ge-e-read
facebooken	ik facebook, jij/hij facebookt	jij/hij facebookte	gefacebookt
followen	ik follow, jij/hij followt	jij/hij followde	gefollowd
Googlen of googelen	ik google, jij/hij googlet of ik googel, jij/hij googelt	jij/hij googlede of jij/hij googelde	gegoogled of gegoogeld
hashtaggen	ik hashtag, jij/hij hashtagt	jij/hij hashtagde	gehashtagd
hypen	ik hype, jij/hij hypet	jij/hij hypete	gehypet
hyven	ik hyve, jij/hij hyvet	jij/hij hyvede	gehyved
ipadden	ik ipad, jij/hij ipadt	jij/hij ipadde	geïpad
linkedinnen	ik linkedin, jij/hij linkedint	jij/hij linkedinde	gelinkedind
pingen	ik ping, jij/hij pingt	jij/hij pingde	gepingd
retweeten	ik retweet, jij/hij retweet	jij/hij retweette	geretweet
skypen	ik skype, jij/hij skypet	jij/hij skypete	geskypet
sms’en	ik sms, jij/hij sms’t	jij/hij sms’te	ge-sms’t
swypen	ik swype, jij/hij swypet	jij/hij swypete	geswypet
twitteren	ik twitter, jij/hij twittert	jij/hij twitterde	getwitterd
unfollowen	ik unfollow, jij/hij unfollowt	jij/hij unfollowde	geünfollowd
uploaden	ik upload, jij/hij uploadt	jij/hij uploadde	geüpload
wiiën	ik wii, jij/hij wiit	jij/hij wiide	gewiid
zappen	ik zap, jij/hij zapt	jij/hij zapte	gezapt

Story of my life

Shit, een bon

Twee weken geleden. Mijn vriend en ik lopen naar zijn auto. Shit, een bon.
Als we dichterbij komen zien we (godzijdank!) dat het een kaartje is. Een kaartje van Autohandel Karim.

Wat zal Karim gedacht hebben? Dat hij met zoveel mogelijk logo's iedereen aanspreekt? Vreemd, de Volkswagen Golf van m'n vriend staat niet op de kaart. Voor Karim bleek ook de letter w overbodig. U auto is toch veel makkelijker dan uw auto? En van contact opnemen met nemmers heb ik nog nooit gehoord. Kun je überhaupt contact opnemen met iets anders dan een persoon? 

Gelukkig houdt Karim rekening met de toekomst. Je kunt het kaartje bewaren. En dat is wat ik heb gedaan. Niet omdat ik een auto wil verkopen, maar omdat ik hem graag een paar tips wil geven. 

Lieve Karim,

Wil je in de toekomst serieus genomen worden, laat iemand je kaartje dan nakijken voordat je het onder een willekeurige ruitenwisser plaatst. En als je van plan bent de logo's te gebruiken, zorg er dan op z'n minst voor dat het logo van die willekeurige auto aanwezig is. Check dan ook meteen of je de meest recente logo's te pakken hebt. Zeker weten dat je met je nieuwe kaartje heel wat 'vrijblijvende' telefoontjes extra krijgt ;-) 

Succes! 

Groet,
Marleen 

Feest!

Hiep hiep hoera! Al twintig jaar een fanatieke verbeteraar!

Les van Leen (2)

Elke dinsdag: les van Leen! In deze rubriek haak ik in op dagelijkse struikelblokken en vertel ik je hoe het wél moet.

Deze week: Leens Jurk of Leen's Jurk? 

Ik geef het toe, dit is echt lastig. Vaak vraag ik grote vriend Google of ik de zogenaamde 'genitiefapostrof' wel of niet moet gebruiken. Wanneer ik het écht niet weet maak ik er ‘de jurk van Leen’ van. Het blijft een lastig struikelblok, terwijl er simpele regels voor bestaan.

Hoe het wél moet

Je gebruikt een vaste s

- na een stomme e

Epkes medaille, Jelles fiets

- na een medeklinker

Leens jurk, vaders Mercedes

- na een dubbele klinker

Annies dochter, Leroys portret 

Je gebruikt een apostrof tussen het woord en de s (‘s)

- na een a, o, i, u of y

Dijkstra’s contract, baby’s wieg

Uitzondering: als het woord eindigt op een s of s-klank, dan is een apostrof (') genoeg.

Jos’ broek, Alex’ telefoon

Succes!

Mama Appelsapjes

Mama Appelsapjes, ik ben er dol op! Misschien ken je ze, misschien ook niet. Anyway, het blijkt dat in veel Engelstalige liedjes een Nederlandse zin verborgen zit. Als je die eenmaal hebt gehoord, kun je niet meer normaal naar dat nummer luisteren.

De naam Mama Appelsap komt van het nummer Wanna Be Startin' Somethin' van Michael Jackson. Waarschijnlijk herken je het wel, je zingt: mama say mama sa mama appelsap in plaats van het oorspronkelijke mama-se mama-sa ma-ma-coo-sa. 

3FM DJ Timur is de ontdekker van dit fenomeen. Hij legt je uit wat het is en geeft je wat voorbeelden.

Waarschuwing: door het bekijken van deze video is de kans groot dat je de rest van je leven niet meer normaal naar de volgende nummers kunt luisteren!

Vingers bijten

'Kijk uit dat je jezelf niet in de vingers bijt!' 

Verhaspelingen. Ik kan er een boek over schrijven. Telkens weer worden uitdrukkingen nét even verkeerd gebruikt. Oh ja, het is natuurlijk in je vingers snijden. 

Bij verhaspelingen worden uitdrukkingen of woorden die veel op elkaar lijken verwisseld of samengevoegd. Sommigen lijken logisch, waardoor je vergeet wat de originele uitdrukking is. Herken jij deze verhaspelingen?

- 'Als er één aap uit de mouw is, dan volgen er meer' - Als er één schaap over de dam is, dan volgen er meer of daar komt de aap uit de mouw;

Wijntje?

"Hee meisje, heb je zin in een dinertje? Kunnen we onder het genot van een wijntje even bijkletsen over dat leuke uitje! Ik weet nog wel een restaurantje in het dorpje hier verderop."

Verkleinwoorden. Stiekem ben ik er fan van. Zeker in spreektaal. Maar op papier is het foeilelijk en vooral onnodig.

Ik snap het wel hoor. Bij het drinken van een wijntje ben je een gezelligheidsmens, als je wijn drinkt ben je een alcoholist. Je neefje die een ongelukje heeft gemaakt klinkt een stuk aangenamer dan zijn volgescheten broek. Zeker als jij hem moet verschonen. Dat maakt jou dan weer ongelukkig.

Anderen gebruiken verkleinwoorden om de pijn te verzachten. Dat dossiertje doorlezen wordt nachtwerk, een half uurtje vertraging bij de NS wordt een halve dag en een ommetje maken blijkt de wandelvierdaagse te zijn. Laat je niet verleiden.

Tijd voor een wijntje. Proost!

Voetballers en interviews

De NOS stelt een vraag aan Memphis Depay. Antwoorden blijkt lastig. 

Een heerlijk struikelfilmpje voor de woensdagmiddag, enjoy! 

Gelukkig lacht hij er zelf om.. 

Les van Leen

Vanaf vandaag elke dinsdag: les van Leen! In deze rubriek haak ik in op dagelijkse struikelblokken en vertel ik je hoe het wél moet.

Deze week: groter als of groter dan? 

Sinds ik me kan heugen hamert mijn moeder op het juiste gebruik van als en dan. Dat heeft ertoe geleid dat je me nooit zult betrappen op deze fout. Ondertussen ben ik net zo'n fanatieke verbeteraar als m'n moeder. En daarvoor ben ik haar eeuwig dankbaar, want het komt een stuk slimmer over wanneer je het goed doet!  

Hoe het wél moet

Je gebruikt dan 

- na een vergrotende trap: groter dan, liever dan, beter dan 

Hij is groter dan ik. 

Ik eet liever vlees dan vis. 

- na 'anders', 'ander' en 'andere'

Anders dan mijn vader heb ik een grote bewondering voor Coldplay.

Ik heb andere wensen dan mijn zus. 

Je gebruikt als

- in vergelijkingen met 'zo' en 'even' 

Hij is net zo slim als ik.

Haar haren zijn even lang als die van mij. 

Succes!

Omleiding of omlijding?

Voor veel ambtenaren blijkt correct spellen een moeilijke opdracht. Regelmatig gaat het mis, waardoor een verkeersbord een hele andere betekenis krijgt. Elf verwarrende verkeersborden op een rijtje.  

1. De 'e' en 'u' verwisseld